New and old parliament : కొత్త, పాత పార్లమెంటు భవనాల గురించి తెలుసా మీకు..!

New and old parliament : కొత్త పార్లమెంట్ భవనం: దేశ రాజధాని ఢిల్లీ నడిబొడ్డున నిర్మించిన మన పార్లమెంట్ దేశంలోనే అతిపెద్ద ప్రజాస్వామ్య సంస్థ. 1927లో ఈ ప్రజాస్వామ్య దేవాలయాన్ని నిర్మించారు. బ్రిటీష్ వారు ముందుగా దీనిని ‘కౌన్సిల్ హౌస్’ పేరిట నిర్మించారు, అయితే స్వాతంత్ర్యం తర్వాత ప్రభుత్వం దీనిని పార్లమెంట్ భవనంగా మార్చింది. 72 ఏళ్లుగా ఈ భవనం నుంచే దేశాన్ని నడిపిస్తున్నారని, ఇప్పుడు మే 28 నుంచి పార్లమెంట్ కొత్త భవనం నుంచి దేశాన్ని నడిపించనున్నారు. కొత్త భవనం ఆర్కిటెక్ట్‌తో పాటు, స్థలం, భద్రతా వ్యవస్థ, సాంకేతికంగా పాటు అనేక విషయాల్లో పాత భవనం కంటే భిన్నంగా అత్యాధునికంగా ఉంది. అయితే ఈ భవనం ప్రారంభోత్సవాన్ని  ప్రతిపక్షాలు బహిష్కరించిన విషయం తెలిసిందే.  అయితే ప్రస్తుతం ఓ హాట్ టాపిక్ రాజకీయ వర్గాల్లో చక్కర్లు కొడుతున్నది.

లోక్‌సభ, రాజ్యసభ ఎంపీల సంఖ్య పెరగనుందా అనే చర్చ మొదలైంది. అయితే పార్లమెంట్‌లో సీట్ల పెంపునకు సంబంధించి కొన్ని నిబంధనలు ఉన్నాయి.

1951లో దేశంలో తొలిసారిగా పార్లమెంట్ ఎన్నికలు జరిగినప్పుడు లోక్‌సభకు 489 సీట్లు ఉండగా, పెరుగుతున్న జనాభా,  వ్యవహరాల కారణంగా సభ్యుల సంఖ్య 543కి పెరిగింది. రాజ్యసభలో 245 సీట్లు ఉన్నాయి. మరోవైపు, కొత్త పార్లమెంటు భవనం గురించి చెప్పుకుంటే లోక్‌సభలో 888 మంది, రాజ్యసభలో 384 మంది సభ్యులు కూర్చునేలా ఏర్పాట్లు చేశారు. ఇది కాకుండా ఉమ్మడి సమావేశానికి 1272 మంది సభ్యులకు సీటింగ్ ఏర్పాట్లు చేశారు.

1973లో లోక్‌సభ విభజన జరిగినప్పుడు దేశ జనాభా 54.80 కోట్లు, అంటే దాదాపు 10 లక్షల మందికి ఒక ఎంపీ బాధ్యత వహించారు. ఇప్పుడు ప్రపంచంలోనే అత్యధిక జనాభా కలిగిన దేశంగా భారత్‌ అవతరించింది. జనాభా దాదాపు 143 కోట్లకు పెరిగింది. 50 ఏళ్లలో జనాభా రెండున్నర రెట్లు పెరిగింది. అటువంటి పరిస్థితిలో, ఇప్పుడు ఒక ఎంపీ సుమారు 25 లక్షల జనాభాకు ప్రాతినిథ్యం వహించాల్సి ఉంటుంది. కాబట్టి దేశాన్ని ఒక క్రమపద్ధతిలో నడపడానికి ఎంపీల సంఖ్యను పెంచాల్సిన అవసరం ఉందని భావించారు. మాజీ రాష్ట్రపతి ప్రణబ్ ముఖర్జీ 2019లో ఒర పార్లమెంటు సభ్యుడు ఎంత మంది జనాభాకు ప్రాతినిధ్యం వహించగలరని ప్రశ్నించారు. లోక్‌సభలో 1000 సీట్లు కావాలని ఉండాలని సూచించారు.

రాజ్యాంగంలో ఆర్టికల్-81 లోక్‌సభ నిర్మాణాన్ని వివరిస్తుంది. సభలో 550 మంది ఎన్నుకోబడిన సభ్యులు ఉండకూడదని, వీరిలో 530 మంది కంటే ఎక్కువ మంది రాష్ట్రాల ప్రాదేశిక నియోజకవర్గాల నుంచి, కేంద్ర పాలిత ప్రాంతాలకు ప్రాతినిధ్యం వహించడానికి 20 మందికి మించరాదని పేర్కొంది. ఆర్టికల్ 81 ప్రకారం ఒక రాష్ట్రానికి కేటాయించబడిన లోక్‌సభ స్థానాల సంఖ్య, ఆ రాష్ట్ర జనాభా మధ్య నిష్పత్తి ఉండేలా ఉండాలి. ఇది కాకుండా, ఆర్టికల్-331 ప్రకారం, రాష్ట్రపతి ఇద్దరు సభ్యులను నామినేట్ చేయవచ్చు. తద్వారా లోక్‌సభ సభ్యుల గరిష్ట సంఖ్య 552గా నిర్ణయించింది. ఇలాంటి పరిస్థితుల్లో ఎంపీల సంఖ్యను పెంచాలంటే రాజ్యాంగాన్ని సవరించాల్సిందేనా అనే ప్రశ్న ఉత్పన్నమవుతున్నది.

102 ఏళ్ల క్రితం పార్లమెంట్ భవన నిర్మాణం ప్రారంభించినప్పుడు అప్పటి అవసరాన్ని బట్టి దాని సామర్త్యం సరిపోయింది. అయితే డీలిమిటేషన్ జరిగితే ప్రస్తుత ఎంపీల సంఖ్య పెరిగి కుచించుకుపోతుంది. అయితే భవిష్యత్ అవసరాల దృష్టా్య కొత్త పార్లమెంటులో కావాల్సినంత స్థలం ఉంది. ఈ భవనంలో ప్రత్యక్షంగా 2000 మంది, పరోక్షంగా 9000 మంది కూర్చునే అవకాశం ఉంది.

ప్రస్తుతం ఉన్న పార్లమెంట్ భవన నిర్మించి దాదాపు 100 ఏళ్లు పూర్తి కానుంది. చాలా చోట్ల మరమ్మతులు చేయాల్సి ఉంది. వెంటిలేషన్, విద్యుత్ సిస్టమ్, ఆడియో-వీడియో తదితర అంశాలు మెరుగుపడాలి. అంతే కాకుండా ప్రస్తుతం ఉన్న పార్లమెంట్ భవనం కూడా భూకంపాలను తట్టుకోలేదు. ఈ పరిస్థితుల్లో కొత్త పార్లమెంట్ భవనాన్ని నిర్మించాలని ప్రభుత్వం నిర్ణయించింది. కొత్త పార్లమెంట్ భవనాన్ని భూకంపాన్ని తట్టుకునేలా నిర్మించారు. భూకంప జోన్-5ను దృష్టిలో ఉంచుకుని ఢిల్లీ జోన్-4లో అంటే జమ్మూ కాశ్మీర్‌లోని జోన్-5 భాగం (కశ్మీర్ వ్యాలీ), హిమాచల్ ప్రదేశ్‌లోని పశ్చిమ భాగం, ఉత్తరాఖండ్‌లోని తూర్పు భాగం, గుజరాత్‌లోని కచ్ ది రాన్‌ను దృష్టిలో ఉంచుకుని రూపొందించారు. భారతదేశంలోని అన్ని ఈశాన్య రాష్ట్రాలు, అండమాన్ , నికోబార్ దీవులు ఉన్నాయి. ఈ ప్రాంతాలు భూకంపాల పరంగా దేశంలో అత్యంత సున్నితమైనవి. ఈ కోణాన్ని దృష్టిలో ఉంచుకొని కొత్త పార్లమెంటు భవనాన్ని అత్యంత పకడ్బందీగా నిర్మించారు.

మార్చి 2021లో, కేంద్ర గృహనిర్మాణ, పట్టణాభివృద్ధి శాఖ మంత్రి హర్దీప్ సింగ్ పూరి రాజ్యసభలో మాట్లాడుతూ, కొత్త పార్లమెంటు భవనం సిద్ధమైనప్పుడు, పాత భవనాన్ని మరమ్మతులు చేసి ప్రత్యామ్నాయంగా ఉపయోగించాలి, అయితే పాత పార్లమెంటు భవనంపై కేంద్రం ఇంకా ఎటువంటి నిర్ణయం తీసుకోలేదని పేర్కొన్నారు. (new and old parliament) పాత పార్లమెంట్ భవనాన్ని కూల్చి వేసేందుకు ప్రభుత్వం సిద్ధంగా లేదని తెలుస్తున్నది. పురావస్తు సంపద కింద దీనిని భద్రపర్చనున్నట్లు సమాచారం. పాత పార్లమెంటు భవనాన్ని మ్యూజియంగా మార్చే అవకాశాలు ఉన్నాయి